Terug naar school zonder strijd

Van vakantie naar schoolritme: hoe je kinderen ondersteunt bij een rustige schoolstart

De zomervakantie loopt op z’n einde. Voor veel gezinnen betekent dat: de wekker gaat weer, de brooddozen worden gevuld en de schooltassen staan klaar bij de deur. Maar niet elk kind maakt moeiteloos de switch van luie ochtenden en vrije dagen naar het gestructureerde schoolleven. Sterker nog: voor sommige kinderen is die overgang ronduit ingewikkeld.

In deze blog delen we praktische tips én verdiepende inzichten voor ouders én leerkrachten. Want een rustige schoolstart begint thuis, maar wordt pas echt krachtig als school en gezin samen optrekken.

Waarom die overgang zo’n uitdaging kan zijn

Een paar weken vakantie lijkt misschien kort, maar voor een jong kind betekent het: weg van vaste routines, weg van structuur, weg van sociale verwachtingen. En dat is op zich prima – kinderen hebben die rust ook nodig – maar de terugkeer vraagt opnieuw aanpassing. Sommige kinderen schakelen snel, anderen hebben meer tijd nodig.

Vooral kinderen die gevoelig zijn voor prikkels, veranderingen of sociale druk (denk aan hoogsensitiviteit, neurodiversiteit of faalangst), kunnen moeite hebben met:

Herken je dit als ouder of leerkracht? Dan is het goed om te weten: je kunt veel doen om die overgang soepeler te laten verlopen.

1. Start al vóór de eerste schooldag met voorspelbaarheid

Kinderen voelen zich veiliger als ze weten wat er komt. Door een week voor de start geleidelijk het dagritme aan te passen (op tijd naar bed, vaste eetmomenten, ochtendroutine oefenen), creëer je rust. Dit geldt extra voor kinderen die moeite hebben met schakelen.

2. Maak de school concreet en tastbaar

Vage begrippen als "de eerste schooldag" kunnen in het hoofd van een kind groter worden dan nodig. Door school concreet te maken, haal je de lading ervan af. Denk aan:

Kinderen die weerstand voelen, hebben vaak baat bij concrete voorbereiding in plaats van geruststelling in woorden alleen.

3. Benoem én normaliseer emoties

“Je hoeft je geen zorgen te maken” werkt zelden. Beter is: benoemen wat je ziet en erkennen wat er is.

Extra hulpmiddel: Gebruik emotiekaartjes of een gevoelsthermometer om jonge kinderen te helpen hun emoties te verwoorden. Deze hulpmiddelen zijn ook waardevol voor leerkrachten in de klas.

4. Betrek het kind bij de voorbereiding

Kinderen voelen zich competenter als ze invloed ervaren. Laat ze zelf:

5. Als het lastig blijft: zoek samenwerking tussen thuis en school

Sommige kinderen hebben écht meer tijd of hulp nodig bij de start. Merk je als ouder dat je kind blijft huilen, buikpijn krijgt of gedrag vertoont dat je niet gewend bent? Wacht dan niet te lang, maar stap in overleg met de leerkracht.

Ook voor leerkrachten is het waardevol om met ouders in gesprek te gaan. Wat werkt thuis goed? Wat zijn eerdere ervaringen? Zijn er hulpmiddelen (zoals een time timer of wiebelkussen) die ook in de klas gebruikt kunnen worden?

Want: de beste ondersteuning ontstaat als school en gezin samenwerken.

Wat kun je als leerkracht met deze blog?

Gebruik hem als:

Wil je de schoolomgeving nog meer afstemmen op kinderen die gevoelig zijn voor structuur of prikkels? Lees dan ook onze blog:

Wat is jouw ervaring?

De overgang van vakantie naar school ziet er in elk gezin anders uit. Waar loop jij als ouder of leerkracht tegenaan? Heb jij misschien nog een gouden tip die bij jullie thuis of in de klas goed werkt?

Laat het weten in een reactie hieronder – zo helpen we elkaar op weg naar een rustige schoolstart!

Tot slot: ieder kind schakelt in z’n eigen tempo

Er is geen “juiste” manier om na de zomervakantie weer in het schoolritme te komen. De een springt enthousiast in z’n schoenen, de ander heeft twee weken nodig om te wennen. Dat mag er allemaal zijn.

Met kleine aanpassingen in ritme, communicatie en voorbereiding kun je als ouder (én als leerkracht) het verschil maken.

En weet: je hoeft het niet alleen te doen. Samen Voor Onderwijs staat klaar met tips, tools en materialen die helpen om deze overgang zachter te maken — voor elk kind.