Wintertijd en onderwijs

Op zondag 26 oktober gaat de wintertijd in. Dat betekent een uur extra slaap, maar ook een verstoring van het ritme in de klas. In deze blog lees je hoe scholen hier slim mee om kunnen gaan en wat de impact is op leerlingen.

De impact van wintertijd op leerlingen en scholen

Twee keer per jaar verzetten we de klok: in maart naar zomertijd, in oktober naar wintertijd. Hoewel het uurtje extra slaap bij wintertijd welkom lijkt, heeft deze tijdswisseling een grotere impact dan vaak gedacht. Vooral in het onderwijs merken we de gevolgen. Leerlingen zijn vermoeider, minder geconcentreerd en soms zelfs prikkelbaar. In deze blog duiken we dieper in de effecten van wintertijd op het onderwijs, en geven we praktische tips voor scholen, leerkrachten en ouders.

Waarom wintertijd invloed heeft op het leerproces

Verstoorde biologische klok

Onze biologische klok regelt wanneer we moe worden, wakker worden en alert zijn. De wintertijd komt dichter bij onze natuurlijke tijd, maar het verzetten van de klok verstoort dit ritme. Vooral jongeren zijn hier gevoelig voor. Hun biologische klok loopt vaak al achter op het sociale ritme, waardoor de omschakeling extra zwaar valt. Dit leidt tot vermoeidheid, concentratieproblemen en zelfs slechtere schoolprestaties.

Chronisch slaaptekort onder jongeren

Uit onderzoek van de Universiteit Antwerpen blijkt dat bijna 50% van de jongeren tussen 15 en 18 jaar kampt met chronisch slaaptekort. De wintertijd versterkt dit probleem. Jongeren hebben van nature de neiging om later te gaan slapen, maar moeten vroeg opstaan voor school. De extra verstoring door klokverzetten maakt het nog moeilijker om uitgerust in de klas te verschijnen.

Verkeersveiligheid en gezondheid

Volgens het SWOV neemt het aantal verkeersongelukken toe tijdens de wintertijd, vooral in de donkere namiddag. Daarnaast toont Amerikaans onderzoek aan dat het verzetten van de klok leidt tot een verhoogd risico op hartproblemen. Hoewel dit vooral volwassenen treft, zijn de indirecte gevolgen voor jongeren – zoals stress en verminderde alertheid – niet te onderschatten.

Wintertijd in de klas vraagt om slimme aanpassingen

Wanneer de wintertijd ingaat, merken veel scholen dat leerlingen vermoeider en minder geconcentreerd zijn. Wintertijd in de klas betekent dus meer dan alleen een uur extra slaap: het vraagt om aanpassingen in lesplanning, ritme en begeleiding. Door bewust om te gaan met daglicht, beweging en het vermijden van toetsen direct na de tijdswisseling, kunnen leerkrachten het leerproces positief beïnvloeden. Zo wordt wintertijd in de klas geen struikelblok, maar een kans om het onderwijs beter af te stemmen op de natuurlijke ritmes van leerlingen.

Wat kun je als school doen?

De overgang naar wintertijd in de klas vraagt om meer dan alleen een klok die een uur teruggaat. Scholen kunnen actief bijdragen aan een soepelere aanpassing voor leerlingen. Van lesplanning tot bewustwording: kleine acties maken een groot verschil.

Zes praktische tips voor scholen

Wintertijd in de klas kan zorgen voor vermoeidheid en verminderde concentratie. Met deze zes concrete tips help je leerlingen beter omgaan met de tijdswisseling. Van daglicht tot toetsbeleid: zo maak je het verschil in de eerste schoolweek na wintertijd.

Verdieping: permanente wintertijd als oplossing?

Steeds meer experts pleiten voor een permanente wintertijd. Deze ligt dichter bij onze biologische klok en voorkomt de halfjaarlijkse verstoring. In plaats van de klok aan te passen, kunnen we onze schooltijden beter afstemmen op het natuurlijke ritme van leerlingen. Denk aan een latere starttijd voor middelbare scholen, of flexibele roosters in de eerste week na de tijdswisseling.

Veelgestelde vragen over wintertijd in het onderwijs

Wat is het effect van wintertijd op leerlingen?

Leerlingen kunnen vermoeid, prikkelbaar en minder geconcentreerd zijn. Dit komt door verstoring van hun biologische klok en slaapritme.

Hoe kunnen scholen omgaan met de overgang naar wintertijd?

Door daglicht, beweging, afwisseling in lesstof en het vermijden van toetsen direct na de overgang kunnen scholen leerlingen ondersteunen.

Is permanente wintertijd beter voor het onderwijs?

Veel experts vinden van wel. Het voorkomt verstoring van het ritme en sluit beter aan bij de natuurlijke klok van jongeren.

Deel jouw ervaring met wintertijd in het onderwijs in de reacties hieronder. Inspireer collega’s en deel deze blog via e-mail of sociale media.